site loader
2022-10-12 جنبش گیسوان  جواد تسلیمی

جنبش گیسوان
جواد تسلیمی

جنبش گیسوان
جواد تسلیمی
16 مهر 1401
این‌روزها در حکومت اسلامی مدوساهای جوان و زیبای ایران با به آتش کشیدنِ روسری‌های خویش، یعنی ابزار سرکوبشان، گیسوان زیبا و دلربای خویش را آشکار می‌کنند تا این حکومت پدر – مرد – قاتل‌سالار را تبدیل به سنگ کنند. آنها این‌بار از حمایت مردان و زنان ایران و جهان برخوردارند و می‌خواهند برای اولین بار با جنبش خود، خودشان را در متن قرار بدهند. جنبش انقلابی زنان در ایران آغاز شده است: جنبش گیسوان.

در اساطیر یونانی مدوسا زنِ زیبایی است که به تقاضای پوسیدون (خدای سیل، رودخانه‌ها و دریاها) پاسخ منفی می‌دهد. مجازات این سرپیچیِ زنانه در برابر یکی از قدرتمندترین ایزدان یونان باستان، یعنی پوسیدون، فرزند کرونوس و برادر زئوس که با وجود زندگی با همسری زیبا با زنان بسیاری آمیزش جنسی دارد، تبدیل مدوسا به هیولایی ترسناک از طریق تبدیل گیسوان زیبای او به مارهایی کریه و خوف‌انگیز است.

اسطورۀ مدوسا روایت سرکوبِ سرپیچی و زیباییِ زنانه است. مدوسا زن – انسان و پوسیدون مرد- خدا است. او «آن دیگری» است و فناپذیر در جهانی که مردانِ فناناپذیر بر آن سلطه دارند. اما نافرمانی او برای مردان هراس‌انگیز است. آنها توانِ دیدنِ او را ندارند. هر مردی با دیدن او تبدیل به سنگ می‌شود. روایت ساختگیِ نظام مردسالار از زن سرکش به مثابۀ موجودی خطرناک در طول تاریخ از طریق ادبیات، فرهنگ، هنر و مذاهب مردسالار به شکل‌های مختلف بیان و به نوبۀ خود به خودآگاه و ناخودآگاه افراد تزریق شده است.

در ادبیات نمونه‌های بسیاری از زن اغواگر داریم: از آناستازیای داستان «ابله» داستایوسکی گرفته تا زن لکاته «بوف کورِ» هدایت. در فیلم‌‌نوآرهای کلاسیک هالیوود هم یک کاراکتر زن داریم که «فم فَتال» نامیده شده: زنِ زیباروی اغواگر که بسیار خطرناک و مرگ‌آور است. کاراکتر باربارا استان‌ویک در فیلم «غرامت مضاعفِ» بیلی وایلدر و مری آستور در فیلم «شاهین مالت» جان هیوستن نمونه‌هایی از این زنان فتنه‌گر در سینمای کلاسیک هستند. در مذاهب هم نمونه‌های بسیاری داریم: از حوّا گرفته تا سالومه. اما تبدیل زن زیبا با گیسوان دلربا به هیولایی که به جای تارهای مو، مارهای ترسناک و زشت بر سر دارد، یعنی هراس از گیسوان زن، در اسلام در امر حجاب تجلی پیدا می‌کند. امر به پوشاندن گیسوان زن که زیبایی و قدرت اغواگری دارد نشانۀ دیگری از سرکوب جنسیِ زنان در ایران اسلامی است.

این‌روزها در حکومت اسلامی مدوساهای جوان و زیبای ایران با به آتش کشیدنِ روسری‌های خویش، یعنی ابزار سرکوبشان، گیسوان زیبا و دلربای خویش را آشکار می‌کنند تا این حکومت پدر – مرد – قاتل‌سالار را تبدیل به سنگ کنند. آن‌ها این‌بار از حمایت مردان و زنان ایران و جهان برخوردارند و می‌خواهند برای اولین بار با جنبش خود، خودشان را در متن قرار بدهند. جنبش انقلابی زنان در ایران آغاز شده است: جنبش گیسوان.

2020-09-09 دارِ مکافات: زنان، توسعه و روایت‌های آزار جنسی / لیلا پاپلی یزدی

دارِ مکافات: زنان، توسعه و روایت‌های آزار جنسی / لیلا پاپلی یزدی

دارِ مکافات: زنان، توسعه و روایت‌های آزار جنسی / لیلا پاپلی یزدی
در سال 92، با پنجاه نفر از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان زن رشته‌ی باستان‌شناسی مصاحبه کردم.[1] همان‌طور که بعدتر در مصاحبه و یادداشتی در این باب تذکر دادم، بیش از 40 نفر از این زنان، خشونت‌های جنسی را در شکلهای گوناگون تجربه کرده بودند. بعد از مصاحبه‌ی من[2] و همکار و دوستم مریم دژم‌خوی[3] اولین واکنش‌های منفی از سوی زنان همکارِ سابق بود. «خودشون لابد خواسته ان»، «کرم از خود درخته…»، «اگه راسته، چرا برای من اتفاق نیفتاده؟»… در آن ای‌میل‌های سهمگین روزهای پس از آن مصاحبه‌ها، تکرارشونده‌ترین عبارات نوعی فاصله‌گذاری را به ذهن متبادر می‌کرد. زن‌های پیام‌دهنده در حالتی تدافعی سعی می‌کردند خودشان را از همکاران و دانشجویان مورد تعرض‌شان جدا کنند. یک‌سال بعد وقتی یکی از همکاران سابق با به اشتراک گذاشتن عکس‌های خصوصی و گفتگوهای شخصی من که تصویر آنها را از فیس‌بوک کپی کرده بود، در محیط عمومی جامعه‌ی باستان شناسی تلاش کرد مرا در فشار قرار دهد، تصمیم گرفتم برای همیشه از آن فضا و صنف بیرون بیایم. دلیلش بیش از هر چیز سکوت زنانِ همکارم بود. انتظاری نداشتم کسی از من دفاع کند اما انتظار داشتم خودشان را در جایگاه من فرض کنند و بدانند قربانی بعدی آزارگر می‌تواند خودِ آنها باشد.

در رشته‌ی باستان‌شناسی این آزارها تباری طولانی دارد و شاید مشخص‌ترین آنها در تغییر واحدهای این رشته در سال 1365[4] روی داده باشد که طی آن گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران تصمیم می‌گیرد زنان دانشجو را از واحدهای کاوش حذف کند و آنها را برای کارآموزی به موزه بفرستد. در بین اعضای گروه تنها دو نفر، دکتر یوسف مجیدزاده و دکتر صادق ملک شهمیرزادی با این طرح مخالفت کردند و این طرح تا میانه‌ی دهه‌ی 70 اجرا می‌شده است.[5] این بدان معناست که رشته‌ی باستان‌شناسی احتمالاً یکی از تنها رشته‌های علوم انسانی که تلاش کرده تحقیر و آزار زنان را در ایرانِ بعد انقلاب سازمان‌دهی و سیستماتیک کند، فشاری که به‌طور نظام‌مند شده تلاش کرده تا زن‌ها مهارت‌های کمتری در رشته‌ی تحصیلی‌شان به دست بیاورند، از این نظر قابل مداقه و بررسی است.

در سال‌هایی که در موزه‌ی ملی کار می‌کردم بارها از زنانی که یک نسل از من بزرگ‌تر بودند شنیدم که در نیم‌سال ششم تحصیل که پسرها به کاوش برده می‌شدند و دخترها به موزه چه فشار روانی هولناکی را تحمل می‌کرده‌اند. بعدتر همین دیدگاه به شکل فشارهای جنسیتی، دیوانه خواندن زنان، آزارهای جنسی و امثالهم ادامه داشته است. نتیجه‌ی مشخص این روند، تاریخی است سراسر مردانه که زنان، کودکان، دگرباشان، توان‌خواهان از آن حذف شده‌اند. تاریخ جنگ، سخت‌کشی و ویرانی به جای تاریخِ آدمی.

***

در هفته‌های گذشته با صدها روایت تعرض و تجاوز در فضای مجازی مواجه شده‌ایم. روایت‌ها از نظر آشنایی با آزارگر به دو دسته تقسیم می‌شوند، آزارگران غریبه و آشنا. در مورد آزارگران آشنا از منظر محل آشنایی دو دسته‌ی کلی وجود دارد، آزارگرانی که در محیط کار، دانشگاه، کارگاه و در حین همکاری قربانی را انتخاب کرده‌اند و آزارگرانی که در محیط‌های دیگر مانند محیط‌های خانوادگی و میهمانی‌ها قربانیان را مورد آزار قرار داده‌اند. از منظر تعدد روایت‌ها به نظر می‌رسد، روایات زنانی که آزارگرانشان آن‌ها را در محیط‌های کار انتخاب/شکار کرده‌اند بیش از دیگران است. این تعدد ممکن است به این دلیل باشد که زنان تحصیل‌کرده و شاغل دسترسی بیشتری به فضاهای مجازی دارند یا حتی این‌که روایت را زودتر از زنان غیرشاغل آغاز کرده‌اند. با این حال همین روایت‌ها که با هشتگ #تجاوز و اسامی متجاوزین در فضاهای مجازی به اشتراک گذاشته شده‌اند، خود می‌توانند به‌عنوان بستری برای تحلیل این موضوع که فضای کاری در ایران برای زنان ناامن است ملاحظه شوند.

***

در سال 1357،[6] جمعیت روستایی و شهرنشین در ایران به عددی برابر می‌رسند. شهرها از جمعیت انبوهی سرشار می‌شود که به‌تدریج با نظم نوین شهرنشینی آشنا می‌شوند، رویدادی که در شکل‌گیری و پی‌آمدهای انقلاب بی‌تاثیر نیست. همین اتفاق در افزایش تعداد دخترانِ دانشجو نیز می‌افتد.[7] اما به محض وقوع انقلاب، زنان، اولین اهداف یکسان‌سازی می‌شوند. اجباری شدن حجاب تنها یکی از فشارهایی است که بر زنان آورده می‌شود. رویداد دیگری که امروز کمتر در مورد آن سخن گفته می‌شود، تغییر در قواعد مراکزی است که زنان در آن کار می‌کرده‌اند. زنان قاضی از دادگستری کنار گذاشته می‌شوند، بسیاری از زنان هیئت علمی دانشگاه مجبور به ترکِ محل کار می‌شوند[8] و در صورت مقاومت با عواقبی روبه‌رو می شوند، زنان شاغل در بخش‌های درمانی مجبور به پذیرش لباسی می‌شوند که کار کردن در آن سخت و طاقت‌فرساست و زنان خواننده، رقصنده، و هنرمند و ورزشکار تقریباً به‌تمامی از جامعه حذف می‌شوند.[9] بنابر گزارش مهناز متین و ناصر مهاجر،[10] بسیاری از زنان معترض به اجباری‌شدن حجاب پیش‌بینی می‌کرده‌اند که به‌تدریج از فضای کار کنار گذاشته شوند و ازاین‌رو به نظر می‌رسد قیام زنان در اسفند سال 57 نه‌تنها در مورد حجاب که فراگیرتر از آن در بابِ رژیم جنسیتی جدید بوده باشد.

پیش از انقلاب 1357 به ویژه در فرایند اصلاحات ارضی زنان روستایی فشار اجتماعی قابل توجهی را متحمل شده بودند. از آنجا که حاکمیت در بیشتر روستاهای اصلاحات ارضی شده، تنها مالکیت مردان [سرپرست خانوار] را به رسمیت شناخته بود[11]. زنان روستایی که در پی تغییر رژیم اقتصادی مجبور به مهاجرت به شهرها می‌شدند، به علت از دست دادن همین زمینها تا حد زیادی امکانهای اقتصادیشان را از دست داده بودند. این وضعیت بعد از 1357 به زنان شهری تعمیم یافت. در دهه 1360، و در حین جنگ ایران و عراق، کم‌ترین نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال زنان ایرانی ثبت شده است.[12] جنگ به نفع مردانه کردن بیشتر فضا پیش رفت. آن‌چنان که دیگر حتی تصاویر زنان از پروپاگاندا حذف شد. بعد از جنگ نیز به نظر نمی‌رسد اراده ای سعی در وارد کردن دوباره زنان به بازار کار کرده باشد از آنجا نزدیک به دو دهه است نرخ اشتغال زنان در حدود سیزده درصد باقی مانده و رشد نکرده است.

امروزه رتبه‌ی ایران در شکاف جنسیتی،[13] 148 است و در سال 2019، تنها پنج کشور سوریه، کنگو، یمن، عراق و پاکستان وضعی بدتر از ایران دارند. بر اساس همین آمار، نرخ مشارکت اقتصادی و اشتغال زنان در ایران یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در جهان است. که در این بین زنان با تحصیلات دانشگاهی نرخ بیکاری بالاتری نسبت به زنان کم‌تر تحصیل‌کرده دارند (تصویر1).

تصویر1- نرخ بیکاری زنان باسواد در سالهای 87 تا 95

(مرکز آمار ایران، بررسی شاخص‌های عمده بازار کار)

***

پروپاگاندای بعد از انقلاب 1357، بر تحریک‌آمیز بودن بدن زن تأکید دارد. استانداردِ زن خوب تعریف شده در تلویزیون جمهوری اسلامی موجودی است سراپا پوشیده بدون تقریباً هیچ حرکتی. همانطور که در یادداشت دیگری تأکید کرده‌ام، زنانی که سعی در شکستن سدهای موجود داشته‌اند فاحشه، روسپی، برپاکننده‌ی خانه‌ی فساد، فریب‌خورده، زشت، برهنه و عریان[14] خوانده شده‌اند. وجود گشت ارشاد، تأییدکننده‌ی این دیدگاهها در سطحی اجتماعی است. روی دیگر سکه‌ی روسپی خواندن زنانِ دارای عاملیت اجتماعی، تلاش برای آن است که او را موجودی ساده، بدون هوشیاری و دارای استعدادِ فریب خوردن نشان دهند. از منظر پروپاگاندا، این موجود ضعیف، جز در پناه مردانِ استانداردِ سیستم نمی تواند و نباید کنشی نشان دهد.

سال‌ها چنین تبلیغی از زن در محیط کار موجودی مزاحم، اغواگر و فریب‌کار ساخته که پذیرندگان رژیم جنسیتی جدید تلاش می کنند او را پس بزنند. در مورد زنان، بحث اصلی سیستم هل دادن زنان به مرزهای بدن‌شان است. «زن تنها به مثابه تن» و نه اندیشه و نه اختیار و نه ذهن/ذهنیت. چنین راهکارهایی است که محیط‌های کار را برای زنان ناامن می‌کند و همین یکی از دلایل متعددِ کاهش نرخ مشارکت اقتصادی و اشتغال زنان در ایران است.

***

در این نوشتار کوتاه تلاش کردم تا تأکید کنم تجاوز/ آزار/تعرض جنسی در ایران تا حد زیادی سازماندهی شده و سیستماتیک است. حتی افرادی که بیرون از محیط‌های کاری آزار می‌رسانند در یک معنای کلی تحت تأثیر پروپاگاندا و تبلیغات و آموزش و پرورش بوده‌اند. البته این هیچ از مسئولیت فردی آزارگران کم نمی‌کند بلکه این فرض نشان می‌دهد که اتفاقاً علاوه بر لذت‌ ‎جویی فردی، اینان دست در دست ساختارِ سرکوب، به کاهش روند توسعه در ایران با حذف نیمی از نیروی کار، کم شدن اشتغال زنان و ناامن شدن فضای کاری یاری رسانده‌اند.

***

روایت‌های تجاوز و تعرض نه فقط رویدادهای فردی که بخشی از تاریخِ توسعه‌نیافتگی در ایران است. روایت‌هایی که نشان می‌دهد رویکرد برخی آزارگران بر درخواست بخشش از افراد آسیب‌دیده تا حد زیادی موضعی غیرمسئولانه نسبت به اتهامی است که به آنها وارد شده، از آن رو که بزه آن‌ها نه لزوماً نسبت به یک فرد که نسبت به یک جامعه اتفاق افتاده است. در یک مقیاس کلان، این روایت‌ها نشانگر چرایی عدم‌مشارکت بخش بزرگی از جامعه در میدانِ کار و دلیلی غایی بر بحث‌های گوناگونی است که بر این فرض استوار بوده‌اند که موانع بسیاری در فضای کاری ایران برای پذیرش زنان وجود دارد.[15] از این رو روایت‌های یاد شده نه فقط از منظر جنسیت که از منظر اجتماعی/ سیاسی و همچنین رویکردهای سرکوب نیز قابل‌توجه و صورت‌بندی است.

***

وضعیت اقتصادی و فشارهای اجتماعی به‌ویژه بعد از آبان 98، به‌وضوح نشان می‌دهد که نظم‌های پیشین شکست خورده‌اند. در این میان پایین بودن نرخ اشتغال زنان، مزید بر سایر فشارها شرایط اقتصادی و معیشتی زنان طبقات متوسط و فرودست را در مخصمه قرار داده است. بسیاری سالهاست کارهای بدون بیمه و با حق حداقل دستمزد انجام می‌دهند که فاقد قرارداد و امنیت شغلی است اما در شرایط اقتصادی فعلی در نمی‌تواند بر همین پاشنه بچرخد. برای زنان بسیاری راهی جز بازپس‌گیری میدان باقی‌ نمانده است. زنان نسل جوان، آرام‌آرام می‌آموزند که چطور باید به میدان بازگشت و واضح است که بازگشت به میدان از شفاف کردن فضا، افشای عواقب و چرایی کم‌بودن مشارکت تا امروز می‌گذرد. اگر اراده‌ای برای بهبود فضا وجود ندارد، آنان شاید خود از همین امکانات محدود مانند شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده بتوانند به‌عنوان پایه‌ای برای تغییر استفاده کنند.

روایت‌ها به‌ویژه آن‌ها که با نام و نشانی دقیق آزارگر منتشر می‌شوند به‌طور مشخص رابطه‌ی آن فرد با ساختار مردسالار/ سلطه را معلوم می‌کند، فرای این‌که فرد در روزمره، خود را منتقد همان سیستم نشان داده باشد یا نه. سال‌ها سیستم حاکمیتی از ابزارهایی مانند طویل کردن مدت تحصیل برای به تأخیر انداختن زمان ورود به کار استفاده کرده اما پیش‌بینی نکرده که همین فرصت‌های محدود را زنان مورد استفاده قرار داده‌اند تا به‌تدریج بر فضای فشار فائق آیند. حالا هم روایت‌های تعرض، جامعه و ساختار سیاسی را در مقابل مونولوگی قرار داده که چه به آن پاسخ بدهد چه ندهد، روایتگر آن دست پیش دارد.

***

برای من که روزگاری در افشای ناامنی فضای کاریِ خودم برای زنان کوشیدم، خواندن روایات راویان حسرت‌بارتر است، چه اگر آن سالها این روایات جدی گرفته و به گفتمان بدل می‌شد ممکن بود بشود دست‌کم نفراتی از نسل جوان را نجات داد. ما پس زده شدیم و اجتماعات صنفی‌مان کوشیدند با اعتبارزدایی از مایِ افشاکننده خودشان را در سایه‌ی امنیت مردسالاری حفظ کنند. حالا پرده‌ها برافتاده و از قضای روزگار یکی از متواترترین روایت‌های تجاوز و تعرض در بابِ دانشجوی سابق رشته‌ی باستان‌شناسی ارائه شده است. تا امروز توضیحی نشنیده‌ایم که در چه زمینه و در چه فرایندی چنین بزه مخوفی سال‌ها شکل گرفته، توجیه شده، پنهان شده و به زیست خود ادامه داده است. سکوت اجتماع صنف پیشینِ من استعاره‌ای از سکوتِ مرگباری است که امروز در مقیاسی کلان از توجیه‌کنندگانِ ساختار قدرت می‌شنویم. واقعیت ترسناک اما برای آنان این است که تاریخ نشان داده نظم‌های اجتماعی ابدی نیستند، فرودستان با بلند کردن صدایشان سرانجام روزی جایگاه‌های فرادستی را متزلزل می‌کنند، چنان‌که بارها این روند روی داده است – آن لحظه، همان وعده‌ی باستانیِ «دار مکافات» بودن دنیا است. تا در آن لحظه کجا ایستاده باشیم…

2020-09-02 سکوت را بشکنیم، فرهنگ تعرض و تجاوز را متوقف کنیم!

سکوت را بشکنیم، فرهنگ تعرض و تجاوز را متوقف کنیم!

سرمقاله نشریه عصیان

شماره ۷۳

به یاد ریحانه جباری و زهرا نویدپور

در اکتبر 2017 با افشاگری “رز مک گوان” بازیگر سینمای هالیوود علیه “هاروی واینستاین” تهیه کننده هالیوود در مورد آزار جنسی، زنان زیادی سکوت را شکستند و از آزار و اذیتهای جنسی که در طول زندگی از سوی مردان دیده بودند حرف زدند. جنبش “من هم” (me too) شکل گرفت، ابعاد جهانی پیدا کرد و میلیونها نفر اعم از زن و مرد به آن پیوستند. در آنزمان، با این جنبش در ایران همراهی نشد. شاید فضای محافظه کار سیاسی –اجتماعی جامعه ایران، نبود قانون در دفاع از قربانی، تسلط سنت و دین و تابو بودن این قضیه در عرف و تفکر غالب در جامعه، سد اصلی در شکستن این سکوت بود.

اما حالا از یکماه پیش مشابه این اتفاق در ایران هم رخ داده است. دختران یک دبیرستان از آزار جنسی دبیر زیست شناسی شان به نام ظهریان افشاگری کردند. کیوان اماموردی دومین فردی است که خیلیها از آزار و اذیت جنسی او پرده برداشتند. بعد از افشاگری با هویتهای ناشناس، افراد زیادی با هویت واقعی بعد از سالها سکوتشان را شکسته اند و از جزئیات آزارهای جنسی و تجاوز که در محیط کار، خانواده، دانشگاه، خیابان، تاکسی، زندان و … بر آنها وارد شده، از خشم، ترس و نفرت توام با حس تحقیر و فرودست بودن و از آسیبهای روحی بعد از این اتفاقات سخن گفتند. نام افراد معروف و سلبریتیهای زیادی در لیست آزاردهنده ها دیده میشود.

قربانیان تجاوز و آزار جنسی عمدتا و اکثریت زنان هستند. اما در این بین دو دسته دیگر هم وجود دارند که بخشی از قربانیان هستند. پسرانی که در کودکی و نوجوانی مورد آزار و تجاوز قرار گرفته اند و افرادی که در طیف ال.جی.بی.تی.کیو قرار میگیرند. تمرکز این مقاله بر زنان و موقعیت آنها است، ولی در چگونگی پیشبرد و مختصات جنبش و اهداف مبارزه برای حل این معضل اجتماعی تفاوتی میان جنسیت یا گرایش جنسی قربانیان تعرض و تجاوز وجود ندارد.

آزار و تهاجم جنسی، معضلی بسیار شایع با ابعادی جهانی و به قدمت هزاران سال است. خیزش مجازی در شکستن سکوت علیه این معضل که حالا به روزنامه و رادیو تلویزیون و شکایت از متجاوزین رسیده، در حقیقت یک مقوله اساسی از تضاد و شکافی است که در جوامع طبقاتی وجود داشته و دارد. یعنی ستم بر زنان. یکی از مهمترین ستونهای روابط قدرت در جامعه طبقاتی، رابطه قدرت میان زن و مرد است که ستم بر زنان را شکل میدهد. رابطه قدرت به معنی تسلط و فرادست بودن مردان بر زنان در رابطه اجتماعی بین آن دو است که از خصوصیات جامعه طبقاتی مردسالار است.
چند نکته قابل تامل

اولین نکتهای که در این اتفاق آزارجنسی انحراف محسوب میشود و اهمیت دارد که به آن توجه شود، فردی دیدن تجاوز و برخورد با مردان منفرد است. این رفتارهای فردی بدون آنکه به طور روزمره و سیستماتیک در هر گوشه و فضای جامعه تحت حمایت و حفاظت نهادهای حاکم باشند، امکان تداوم ندارند. تا وقتیکه به این نتیجه نرسیم، نمیتوانیم این حکایت رنجها را بخشی کلیدی از مساله زنان بدانیم و در جهت درست برای مبارزه ریشه ای قدم بگذاریم. وقتی به نقش و همدستی نهادهای حاکم پی ببریم، شروع به زیرسوال کشیدن فرهنگ حاکم میکنیم. این افشاگریها عادلانه است و بایدمورد حمایت هر انسانی قراربگیرد و افراد متجاوز هم باید مجازات شوند، ولی هرکس در مواجهه با آن باید این سوال را از خود بپرسد که ما در چه جامعه و سیستمی زندگی میکنیم که این فرهنگ جنسیتی و فرودستی زنان را (باز)تولید و حفظ میکند؟ این چه جامعهای است که از هنرمند و استاد دانشگاه و نویسنده تا معلم و ناظم و جامعه شناس و وکیلش متجاوز هستند؟

دومین مورد قابل توجه این است که خشونت جنسی انواع مختلف دارد. متلک گفتن در خیابان، نگاه هیز مردها در هرجا، چتهای ضدزن و سکسیستی با تجاوز و دست درازی به بدن زنان و…. همگی خشونت جنسی محسوب میشوند. میان انواع مختلف این خشونت تمایزی وجود دارد و این تمایز تنها بعد حقوقی ندارد. مسلما این تمایز به معنی کم اهمیت دادن به هر شکل از این آزارها نیست. اینها همه از فرهنگی می آیند که بدن زن را ملک طلق مردان و مایملکی برای استفاده و آزار میدانند. ولی افرادی هستند که در موقعیت یا در جایگاه اجتماعی قراردارند که قدرت کنترل زندگی و شغل دیگران را دارند و از این قدرت به طور سیستماتیک برای پیشبرد و جاانداختن الگویی از آزار، سرکوب و ارعاب جنسی استفاده میکنند. مثل کارفرماها، استادان دانشگاه، نمایندگان مجلس، هنرمندان سرشناس، وزیر، بازجو و قاضی و …. . اگر هدف تغییردادن کلیت این فرهنگ و در واقع متوقف کردن آن است و نه صرفا انتقام جویی فردی، آنگاه باید حدی از تمایز گذاشته شود.

سومین مورد که برخوردی بسیار زن ستیزانه است و درسلسله افشاگریهای اخیر ایران زیاد دیده میشود ومیتواند باعث به بیراهه رفتن و ضعیف شدن جنبش، گم شدن موضوع اصلی و ضربه بیشتر به قربانیان شود، این است که مخاطبان، زنان قربانی را به دلیل پذیرفتن دعوت مردان یا به دلیل پوشش و … مقصرمیدانند. این هم بخشی از فرهنگ و تفکر مرد-پدرسالارانه است که زنان را اغواگر، عامل تحریک مردان و جنس دوم میداند. مهر پررنگ مردسالاری و اسارت زنان در تک تک نظرات و تراوشات ذهنی این افراد وجود دارد. افرادی که نقش زنان را ابزار تامین سکس حتی در روابط روزمره اجتماعی میدانند.

همانطور که هر دختر و زنی در طول عمر خود از آزار و تهاجم جنسی لطمه میخورد، هر پسر و مردی هم به درجات مختلف، از همان سنین کودکی با فرهنگ حاکم تعلیم دیده و این فرهنگی است که به طور مداوم، برتری طلبی مردانه را در شکلهای بینهایت متنوع تشویق و تقویت میکند، از آن حمایت کرده و تبدیل به امر معمول میکند: از جوکهای «سکسیستی» و پورن و شکلهای مختلفی از آزار کوچک گرفته تا تهاجم فیزیکی و تجاوز، اِعمال قدرتِ بالا برای تحقیر، منکوب، از بین بردن و انسان زداییِ زن. همۀ ما در حال غرق شدن در این فرهنگ گندیده هستیم. ما باید با تبارز این معضل در پسران و مردان، همه پسران و مردان که از کودکی با پدرسالاری جامعه بزرگ شدهاند، پسران و مردانی که افراد محبوبمان نیز در میان آنها هستند (پدران، دوست پسرها، شوهران، برادران، بهترین دوستان) مبارزه کنیم. حواسمان باشد که نسبیتگرا نباشیم. یعنی دو معرفت شناسی برای کسانی که دوستشان داریم و آنها که دوستشان نداریم نداشته باشیم. برادر و پدر ما میتواند آزارگر زنان دیگر باشد.

احتمالا کمتر زنی در دنیا وجود دارد که تجربه آزار جنسی و تعرض را نداشته باشد. این عصیان شکست سکوت، برحق و عادلانه است. باید از آن حمایت کرد، تشویق کرد که گسترش یابد و علیه ضد حمله ها از آن دفاع کرد.

وظایف و مطالبات ما

وظیفه ما فعالین زنان و همه کسانی که دغدغه شان مبارزه با هر شکل از ستم است، این است که به این پرسش دامن بزنند که ریشه این معضل چیست و راه حل آن کدام است؟ ما برای این موضوع خاص مبارزه میکنیم و مطالبه مان که توقف فرهنگ تجاوز و تعرض است را جلو میگذاریم، ولی در عین حال تلاش میکنیم اشکالات و نقاط ضعف را که خاصیت هر جنبش است شناسایی کرده و از آن گسست کنیم. این افشاگری ها عالی است، اما اگر مبارزه به افشای افراد متجاوز محدود شود و به سمت ضدیت با تمام قوانین نابرابر و ضدزن و مبتنی برشریعت که در قانون اساسی، مدنی و مجازاتهای اسلامی مدون است و محور تجاوز به زنان است، نرود، حکومت قادر خواهدشد که با ژستهای قضایی اش مبارزه را محدود کرده، به سمت غلط سوق دهد و دست آخر خفه کند. افراد متجاوز دستگیر شده توسط همان دستگاه قدرت و همان قوانینی محاکمه میشوند که زنان توسط آن سرکوب میشوند. رژیم با مجازات کردن این افراد در چارچوب قوانین نظام خودش در واقع این چارچوب و سیستم را که مسئول سرکوب و مجازات زنان است، تقویت خواهدکرد. فراموش نکنیم که این حکومت در تمام سالهای دهه شصت برای درهم شکستن زنان زندانی سیاسی به اشکال مختلف آنها را مورد آزار جنسی قرار میداد و بر مبنای شریعت به دختران باکره قبل از اعدام، تجاوز می کرد. هنوز دختران خیابان انقلاب در زندان هستند ویا به خاطر تهدیدها از کشور خارج شده اند. صرفا به خاطر اینکه علیه حجاب اجباری اعتراض کردند. چطور چنین حکومتی که هر ثانیه به روح و جسم زنان تجاوز میکند میتواند متجاوز را محاکمه کند؟ راه حل این تناقض در کلیت خود فقط یک چیز است: مبارزه علیه تجاوز مردان باید به مبارزه علیه همه شکلهای ستم بر زن گسترش بیابد. بر بستر این کلیت و گسترش جسورانۀ آن، از وکلای سکولار و ضدرژیم میخواهیم که قدم جلو بگذارند و رهنمود بدهند که در چنین شرایطی که ما دارای هیچ قدرت سیاسی نیستیم، چگونه میتوانیم آیینهای دادرسی مردمی را برای عدالتخواهی پیش ببریم؟ ما نه قوه قضاییه داریم و نه اجرائیه. اما صدای خود را و قدرت تاثیرگذاری بر افکار عمومی و فرهنگ و ارزشهای همگانی را داریم و باید آن را پیگیری کنیم. ما در عرصه حقوقی نمیخواهیم به سطح دشمن مان که جمهوری اسلامی است سقوط کنیم. میخواهیم بر مبنای اصول و آئین های دادرسی و دادخواهی که شایسته نام «مردم» است پیش برویم و اطمینان داریم که وکلای مردمی میتوانند این اصول را منسجم و فرموله کنند و بگویند که در چنین شرایطی چطور میتوان حقوق متهم و مجرم را هم رعایت کرد و قبل از علنی کردن اسامی مجرمین، اسناد و مدارک و ادله کافی علیه آنان جمع آوری کرد و با حمایت وکلا، قربانیان جسورانه قدم جلو بگذارند و ادعاهای خود را طرح کنند.

همچنین ما در مقابل مجازات اعدام برای متجاوزین میایستیم و خواهان لغو کامل اعدام هستیم.
افق هایمان را به پرواز در بیاوریم

همه ما هر بار با شنیدن و خواندن هر تجربه ای خشمگین شدیم، تحقیر را احساس کردیم و تجارب خودمان از آزارها برایمان تازه شد. اما برای اینکه خشم و تنفرمان را به آگاهی اجتماعی و نیرویی موثر برای تغییر وضعیت موجود تبدیل کنیم، چاره ای نداریم جز اینکه به مصاف این شکل از ستم برویم. مصافی که فقط یک راه جلوی ما قرار میدهد. درهم شکستن آن و چیزی نو جای آن گذاشتن.

این جامعه برای خلاص شدن از مناسبات ارتجاعی، کهنه وعقب مانده نیاز به انقلاب اجتماعی دارد که بتواند مناسبات زن و مرد را دگرگون کند. جامعه ای که در آن رابطه زن و مرد و حق انتخاب جنسیت بر پایه ارزشهای انسانی استوار باشد. این انقلاب موضوعی مربوط به فرداهای دور نیست. مسیر این انقلاب با مبارزه علیه هر گونه ستم و استثمار جنسیتی سنگفرش شده است. هر گزارش از تعرض، تجاوز و خشونت جنسی نهیبی است بر ضرورت این انقلاب. خیزش شکستن سکوت اگر در خود نماند و فقط به اهداف کوچک بسنده نکند، میتواند بخشی از انقلاب اجتماعی باشد. ما برای جهانی مبارزه میکنیم که همه زنجیرها شکسته شوند. جایی که زن، مرد و جنسیتهای مختلف با هم برابرهستند.

رهایی زنان با رهایی کل بشریت درهم تنیده است. بدون رهایی کامل زنان از شکلهای خاص و رایج ستم که هر روزه با آن مواجه میشوند، صحبت از رهایی بشریت بی معنی است. مبارزه برای رهایی زنان میتواند به عنوان یک مولفۀ حیاتی باشد از مبارزه کلی برای غلبه بر کلیۀ تمایزات طبقاتی، کلیۀ روابط تولیدی که این تمایزات از آن سرچشمه میگیرند، کلیۀ نهادهایی که این روابط را حفاظت و نگهبانی می کنند (از جمله ستم بر زن در تمام سطوح جامعه) و کلیۀ افکاری که از درون اینها بیرون آمده و اینها را تقویت میکند.

ما، صدا، تجارب و زخم هایمان را با همه انسان ها در سراسر دنیا از هند، مراکش، ترکیه، امریکای لاتین، اروپا و … به اشتراک میگذاریم. از همه کسانی که قربانی تجاوز یا تعرض جنسی بودهاند و تاکنون به این جنبش نپیوسته اند، میخواهیم که سکوت نکنند و این تابو را بشکنند. هنوز تجارب زیادی است که خاموش مانده است. این صداها باید از سطح شبکه های اجتماعی و رسانه ها و دانشگاه و قشر روشنفکر فراتر رود و به میان توده های وسیع مردم در سطح جامعه برسد. آنهایی که صدا و رسانه و شبکه ندارند. از همه جنبشهای اجتماعی میخواهیم که صدای مردم و این شکل خاص از ستم باشند و آنرا تبدیل به یک کارزار اعتراضی علیه کلیت سیستم ستم، سرکوب و تجاوز کنند.

۱. ریحانه جباری به دلیل دفاع از خود در مقابل اقدام به تجاوز مرتضی سربندی، کارمند وزارت اطلاعات ، پس از ۷ سال زندان در سوم آبان ۱۳۹۳ به اتهام قتل غیر عمد، اعدام شد.

زهرا نویدپور، اهل ملکان زنجان، از تجاوز و آزار و اذیت جنسی سلمان خدادادی نماینده مجلس این شهر افشاگری کرد. جسد او در ۱۶ دی ماه ۹۷ در خانه مادرش پیدا شد.

۲. بنا بر روایات افراد مختلف، او فارغ التحصیل رشته باستان شناسی از دانشگاه هنر تهران بوده و در اطراف دانشگاه کتابفروشی داشته است.

2020-08-30 در همبستگی با آنانی که سکوت درباره «تجاوز جنسی» را شکستند

در همبستگی با آنانی که سکوت درباره «تجاوز جنسی» را شکستند

در همبستگی با آنانی که سکوت درباره «تجاوز جنسی» را شکستند?
وقتی تجربۀ آزار و #تجاوز_جنسی را از سر می‌گذرانی، فقط متجاوز نیست که فرمان «سکوت» می‌دهد؛ حکومت، خانواده و عُرف و سنت هم چنین می‌کند. برای «امنیت جانی»، «امنیت شغلی»، «امنیت روانی»، «آبروی خانواده» و… باید سکوت کنی. چون همه چیز علیه تو چیده شده و آنقدر این «فرمان سکوت» در ذهن و گوش تو پُر شده که با خودخوری به سکوت کشیده می‌شوی. حال وقتی افراد جسوری علیرغم «خطر جانی» و «تهدیدهای قانونی» و «از دست دادن شغل» و «طرد و خشونت اجتماعی» و «منزوی شدن» و «قلدرمآبی مردسالارانه» و… «سکوت» را می‌شکنند، باید سر تعظیم در برابر شجاعتشان فرود آورد و این حرکتِ عمومی به شکستن سکوت را تقویت کرد.
هرچند این روایت‌ها نتواند به تنهایی مناسبات گستردۀ تجاوزکارانه‌ای را که خصوصاً علیه زنان و کودکان چیده شده تغییر دهد، اما شکستن این «سکوت» گامی مهم با دستاوردهایی مهم است:
◾️اولاً افشای علنی این تجربه و گره زدن آن به موج گسترده‌ای از روایت‌های فردی تجاوز، آن فرد قربانی و زندانیِ سابقاً محبوس در تِرومای بعد از تجاوز را به یک قدرت جمعی اجتماعی گره می‌زند و او را تبدیل به دخالتگرِ یک جنبش بزرگتر در دفاع از خود می‌کند.
◾️ثانیاً این قدرت جمعی افشاگرانه این پیام را به #حکومت_تجاوز و متجاوزان منفرد می‌دهد که گرچه نظام سیاسی و قانون و فقه و مذهب با شماست، اما شما هم در امان نیستید. شکستن این سکوت و قدرت این افشاگری، هم تاوان کارهای دیروزتان را می‌ستاند و هم حاشیۀ امن تجاوزهای آتی‌تان را تنگ‌تر می‌کند.
◾️نهایتاً یکی از پیامدهای این موج روایت‌ها اینست که به جامعۀ تفکیک جنسیتی‌شده‌ای که از کودکی تا بلوغ از تعامل و ارتباط اجتماعی با جنس مخالف محروم‌ بوده، آموزش می‌دهد که مرز میان ابراز علاقه و آزار و اذیت جنسی کجاست. چرا «نه گفتن» یا «سکوت» طرف مقابل، به معنی «شاید موافقم» و «نخ دادن» نیست. چرا پرسیدن و اطمینان از «رضایت» قبل از هر نوع گفتگوی جنسی یا لمسی ضروری است و…
◾️روایت‌های اخیر دربارۀ تجاوز و آزار و اذیت جنسی، باز هم صحه بر این واقعیت گذاشت که متجاوز از هر جنسیت، طبقه، عقیده و پیشینه‌ای است؛ از دانشجو تا استاد، از هنرمند تا مدیر شرکت، از آخوند تا فعال سیاسی اپوزیسیون، از چپ تا راست، از مذهبی تا لامذهب، از غریبه تا خویشاوند و…
◾️ضمن اذعان به ضرورت به رسمیت شناختن حقوق متهمان، بدون چون و چرا باید پشتیبان این موج افشاگری و مشارکت‌کنندگانش بود که با قدرت اتحاد و همبستگی‌شان صدایی شده‌اند علیه نه فقط متجاوزان بلکه علیه کلیت مناسبات تجاوز.
بر گرفته از فیس بوک خیابان: تریبون زندانی سیاسی
2020-08-25 مهرآفاق مقیمی نیاکی:  روز زن

مهرآفاق مقیمی نیاکی: روز زن

با درود به شما و بینندگان عزیز ، به خصوص همکاران پرستاری که در شرایط سخت کنار مردم عزیزمان قرار گرفته اند

امسال در شرایطی به استقبال روز زن ( هشت مارس ) رفته بودیم که به دلیل سود و منفعت طلبی نظام سرمایه داری، بیماری کرونا در همه جهان بخصوص در جوامعی که این نظام با ایدئولوژی مذهبی در به انقیاد در آوردن مردم در هم آمیخته ،جان هزاران انسان را گرفته است . همراه با این فاجعه انسانی ،در کشورمان فریادهای دادخواهی آزادیخواهان وتهیدستان به جان آمده هنوز در خیابانها طنین انداز است و آزادیخواهان در زندانها تحت شکنجه و اذیت و آزار قرار دارند . برگزاری بزرگداشت سالگرد روز زن یادآور مبارزه زنان در گذشته و حال علیه تبعیض و نابرابری در عرصه جهانی و در جهت بدست آوردن حقوق یکسان زنان در مناسبات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی وبازبینی حقوق و مطالبات زنان است .

همانطور که میدانیم جنبش زنان در اوايل قرن نوزدهم دراعتراض به شکل جدید نابرابری جنسیتی که دنیای صنعتی بوجود آورده بود ،گسترش یافت و در هشتم مارس 1857زنان کارگر کارگاههای پارچه بافی در نیويورک به خیابان ها آمدند و خواهان افزایش دستمزد ،کاهش ساعت کار و بهبود شرایط کار شدند و در هشت مارس 1908 بعد از پنجاه سال مجددا برای احقاق حقوق و احیاِء آن روز خاص ،علیه تبعیض ، محرومیت و نابرابری دست به اعتصاب زدند ، صاحب کارخانه به دلیل جلوگیری از همبستگی دیگر کارگران و ممانعت از گسترش اعتصاب به بخش های دیگر کارخانه ، آن زنان را در محل کارشان محبوس ساختند که کارخانه به دلایل نا معلوم آتش گرفت و 129 زن در آتش سوختند .در ارتباط با آن روز در تاریخ 27آگوست 1910 در دومین کنفرانس سوسیالیستی زنان با پیشنهاد کلارازتکین (خبرنگار سوسیالیست ) روز هشتم مارس بعنوان روز زن و روز همبستگی دفاع از حقوق زنان و مبارزه بر علیه تبعیض بر گزیده شد درمارس 1911یک میلیون زن و مرد برای بدست آوردن حق رأی برای زنان و تساوی حقوق زنان و مردان در خیابان ها به تظاهرات پرداختند و در جنگ جهانی اول ، روز 8مارس ،روز پایان جنگ، اعلام مطالبات جنبش بود و کمپین صلح بر علیه جنگ به پا کردند و در ادامه آن در خواستهاِيی چون تغییر قانون کار و خواهان مطالبات زنان شدند . در تداوم این فعالیتها، سازمان ملل در سا ل1975 این روز را به عنوان روز جهانی زن به رسمیت شناخت . جنبش رو به رشد جهانی زنان تلاش میکند این روز را به انعکاس از دستاوردهای بدست آمده و عزمی راسخ در بدست آوردن مطالبات و حقوق زنان در جهان و برابر حقوقی کامل با مردان تبدیل کند و اما در جامعه یی چون ایران، از فردای انقلاب شکست خورده تبعیض و ستم بر زنان تشدید شد و آپارتاید جنسیتی و تحقیرزنان که از اصول اعتقادی و متحجر نگرش جمهوری اسلامی است و در پیوند با مناسبات سرمایه داری و نئولیبرالیسم حاکم است زنان به عنوان شهروند درجه دوم محسوب میشوند. آپارتاید جنسیتی وضعیت سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی زنان را شدیدا تحت تاثیر قرار داده است از جمله خشونت علیه زنان ،نابرابری حقوق زنان، خرید و فروش زنان، ازدواج دختران در سنین کودکی، و عرضه کردن زن به عنوان کالا را میتوان نام برد و 8مارس در ایران هنوز بطور رسمی نه تنها پذیرفته

نشده بلکه برگزار کننده گان آن شدیدا سرکوب و زندانی میشوند (مریم کشاورز، صبا کرد افشاری ، و راحله احمدی ) و در این کارزار زنان بیکار ننشستند و زنان با همراهی مردان در تداوم مبارزاتشان در 17 اسفند 1357 بر علیه حجاب اجباری به تظاهرات پرداختند و مبارزات پیگیرشان درطی چهل و یک سال با افت و خیز هایی همراه بوده است اما زنان هرگز تسلیم نشدند و به مبارزه و مقاومت و نافرمانی ادامه دادند مخصوصا آبان (1396) در صفوف مقدم با شعارها و مقاومتها یشان در تقابل با پلیس سرکوبگر از سد جمهوری اسلامی گذشتند و در آبان و دی 98در خیزش مردمی در پیوند با دگر جنبشها قرار گرفتند وحمایت این جنبشها را در اطلا عیه روز هشت مارس شاهد بوده ایم و اخیرا ما شا هد طرح خواسته های زنان در بیانیه ها و مطالبات کارگری هستیم که علت آن را میتوان پی گیر بودن و در صف مقدم مبارزات توده ای قرار گرفتن زنان دانست ، ضرورت تداوم جنبش زنان در جهت پیشروی و بدست آوردن مطالبات برحقشان به اتحاد با دیگر جنبشها نیاز دارد . جنبش آزادی و برابری طلب زنان میتواند یکی از نزدیکترین متحدان جنبش کارگری باشد و جنبش کارگری نیز میتواند یکی از نیرومندترین جنبش رهایی زنان باشد. جنبش فمنیستی سوسیالیستی زنان میتواند به یک جنبش توده ا ی تبدیل شود و برای این کار باید در میان زنان زحمتکش به فعالیت بپردازند که آنها این جنبش را متعلق به خود بدانند و در اتحاد با دیگرجنشهای آزایخواهانه زنان که اهداف مشترکی درعرصه مناسبات جنسیتی(حق حضانت فرزند، تقسیم برابر ارث ،همسرگزینی و…..) دارد و علیه قوانین ارتجایی حاکمیت هستند ، متحدشوند تا زمانیکه مناسبات سرمایه داری و نماینده آن (جمهوری اسلامی) بر قرار است این قوانین ضد زن وجود دارد و با نابودی آن ، زنان به حداقل حقوق خود دست مییابند . برای کسب حقوق برابر با مردان و رهایی از بند پدر سالاری راهی دراز در پیش است و در این نبرد شجاعانه و رزم بی امان زنان نتها با در هم شکستن تسلط همه ادیان و مناسبات سرمایه داری و استقرار سوسیالیسم امکان پذیر میباشد

زنده باد کار ،رفاه ،آزادی